Marx, Marjinalizm ve Modern Sosyoloji

Kitabın ilk yayımlanmasından bu yana entellektüel manzara dramatik bir biçimde değişti. Liberal sosyal teoriyi eleştirmeden reddetmenin yerini ona eleştirmeden dönüş alırken hem Doğu'da hem Batı'da devletçi sosyalizmin çöküşü 'Marksizm'in ölümü' ilânlarını teşvik etti. Yaşanan bu değişimlerin kitapta geliştirilen argümanı ilk yazıldığı dönemdekinden daha fazla güncel kıldığına inanıyorum. Liberal sosyal teorinin ortodoks Marksist ve radikal eleştirilerinin yetersizliğinin en iyi kanıtı liberalizmin yakın zamandaki canlanışıdır.

Liberalizmin yakın zamanlarda güçlenmesinin ardında kendi olumlu erdemlerinden çok daha fazla ortodoks Marksizm'in teorisi ve pratiği vardır. Marksizm'in ölüm ilânlarına rağmen kapitalizmin insanlık dışılığı günümüzde Marx'ın yazdığı zamandakinden daha açıktır. Kitabın merkezî teması bu insanlık dışılığın kaynağını ve aşılma imkânını hiç kimsenin Marx kadar açık bir biçimde kavramadığıdır. Fakat aynı zamanda Marx'ın başarısının sınırlarını da kabul etmek zorundayız. Marx bir eleştirel sosyal teorinin temellerini ortaya koymuş fakat Marksist ortodoksinin iddiasının aksine tam kapsayıcı bir dünya görüşü sunmamıştır. Marx toplumu insan bireylerin somut etkinliği [pratikleri] ve özlemleri bakış açısından anlamayı ve dönüştürmeyi gerektiren eleştirel bir proje ortaya koymuştur. Marx liberalizm eleştirisinde toplumsal kimli...